- أمثال شيشانية -
تالياً بعض الأمثال الشيشانية ، باللغة العربية وما يقابلها بالشيشانية
==========================================
القول سهل - العمل صعب
АЛА АТТА ДУ – ДАН ХАЛА ДУ
لا تقل ما لا يجب أن يقال , إذا لم تستطع أن تنهي المقال
АЛА ЦА ДЕЗАРГ МА АЛА – ХЬАЙГА ДУХА ЭЦА ЛУР ДАЦАХЬ
أغلى من المال و أمضى من السيف - المعرفة
АХЧАНАЛ ДЕЗА А – ТУЬРАЛ ИРА А ДУ – ХIУМА ХААР
ما فعلته ضايع إذا وصل ليد صايع
АХЬ ДИНАРГ ДАЙНА ДУ – ДОГ БОЬХАЧИЙН КЕРА ДАХЧА
من تكاسل صيفاً – تعب شتاءً
АЬХКА IИЛЛИНАРГ – IАЙ ИДДА
الباب الحديدي – توسل للباب الخشبي
АЬЧГАН НЕIАРШ – ДЕЧГАН НЕIАРШКА ДЕХАРЕ ЯХНА
عند الغنى – قريب , عند الفقر - غريب
АЬТТО МЕЛ БУ – ГЕРГАРА- АЬТТО БОЬХЧА – ГЕНАРА
من يخاف الذئاب لا يذهب إلى الغاب
КХОЬРУШ ВЕЛАХЬ БАРЗАХ – МА ГIО ХЬУЬНАХ
لا يقاس الرجل باللباس بل بالجوهر ( لا يغرنك المظهر )
БЕДАРЕ МА ХЬАЖА – СТАГЕ ХЬАЖА
ليس اللوم كله على الذئب – يوجد هنا آثار دب
БЕРРИГ БЕХК БЕРЗА БАЦ – ЧАН ЛАРАШ А Ю КХУЗАХЬ
الطاهر يبقى طاهر
БЕХ ЦА ВЕЛЛАЧУХ БОЬХАЛЛА ЛЕТТА ЯЦ
العمل مشقة مرة واحدة – وعدم العمل مشقتان
БОЛХ БАР ЦХЬА КЪИНХЬЕГАМ – ЦА БАР ШИ КЪИНХЬЕГАМ
إذا أوصلت الحمار إلى المرج – مال إلى الشوك
БАЦАЛА ЛАЛЛИНА ВИР – БАЬIАШКА ЯХНА
الذي لا يعمل كالدجاجة التي لا تبيض
БОЛХ ЦА БИЙРИГ – ЦА ЕХКА КОТАМ САННА ВУ
إذا لم تستطع الرؤيا نهاراً لا تلم الشمس
БУХIАННА ДИЙНАХЬ СА ЦА ГАРХ - МАЛХАНА БЕХК МА БИЛЛА
عند موت الأخ زهرة القلب ذبلت . عند موت الأم..سقطت
ВАША ВЕЛЧА , МАРХАЛДЕЛЛА ДЕГАН ЗЕЗАГ, НАНА ЕЛЧА – ДОБЖНА
الذي تعود على العري – لم ينقصه …. الزي
ВЕРЗИНА ЛЕЛА IЕМИНЧУННА _ ЮХА БЕДАР ЭШНА ЯЦ
حتى المجنون أفسح الطريق للسكران
ВЕХНАЧУНН ХЬЕРАВАЬЛЛАЧО А НЕКЪ БИТИНА
من تمسك بذيل الحمار جرفه السيل
ومن تمسك بذيل الحصان نجى من الويل
ВИРАН ЦIОГА ЛАЬЦГАРГ ХИЭ ВАЬХЬНА
ГОВРАН ЦIОГА ЛАЬЦНАРГ ХИХ ВАЬЛЛА
من نقب عن أخطاء الأقارب –بقي بدون أصحاب
ГЕРГАРЧУ НАХАХ АНТАШ ЛЕХНАРГ
ГЕРГАРА НАХ БОЦУШ ВИСИНА
يعرف الحصان الأصيل من خطواته – و الرجل بصبره
ГОВРАН ДИКАЛЛА БОЛАРАХ ХУУР СТЕГАН ДИКАЛЛА СОБАРАХ ХУУР
الرمل يمتص الماء – و القلب يمتص البلاء
ГIАМАРО ХИ ХУДУ – ДАГО БАЛА ХУДУ
لو تساقطت الأوراق , الشجرة المثمرة لا تموت
ГIАШ ОХЬАЭГАРХ – ДАКЪАЛУШ ДАЦ ДИКА ХИЛЛА ДИТ
تعرف الفتاة من أخلاقها
ГIИЛЛАКХАХ БЕН ХУУР ДАЦ , ЙОI ДИКА МУЬЛХАРГ Ю
موت الأب انهيار السقف – موت الأم انهيار البيت
ДА ВАЛАР ТХОВ ТАКХАР – НАНА ЯЛАР ЦIА ТАКХАР
المواشي – فضه / الأسرة - ذهب
ДАЬХНИЙ – ДЕТИ / ДОЬЗАЛ – ДЕШИ
العمل – خير من الاستجداء
ДЕХАРАЛ СИЙЛАХЬ БУ МУЬЛХХА А БОЛХ БАР
الكلمات قلب الأغنية – اللحن شريان القلب
ДЕШНАШ ИЛЛИН ДОГ ДУ –
МУКЪАМ ДЕГАН ПХЕНАШ ДУ
الحصان الأصيل للرجل خليل
ДИКА ДИН – БОЬРШАЧУ СТЕГАН ТIAM
من لسعه الماء الساخن , نفخ على الماء البارد
ДОВХАЧУ ХИЭ ВАГИЙЧА , ШИЙЛАЧУ ХИНА
ХIУП БАЬХНА
حسب القلب يعمل الجسد
ДОГ МА ХИЛЛАРА БЕН ДЕГI ЛЕЛАР ДВЦ
ينمو الشوك من بدايته شائكا
ДОЛЛУШЕХЬ ДОЛУ КIОХЦАЛ ИРА
ما ذهب ضاحكا – عاد باكيا
ДОЬЛУШ ДАХНАРГ – ДОЬЛХУШ ДЪНА
من أكثر أكل العسل – عرف طعم الحنضل
ДУКХА ДИЪЧА – МОЗ А КЪАХЬ ДЕЛЛА
لا يقاس الرجل باللباس
ДУХАРАН ПАЙДА БАЦ , ЦУ ЮККЪЕХЬ СТАГ ВАЦАХЬ
إذا تعفن اللحم يملّح – و إذا تعفن الملح ؟
ЖИЖИГ ТЕЛХИЧА-М ТУЬХА ТОСУР
ТУЬХА ТЕЛХИЧА ?
لا يعوم الكلب إلاّ إذا وصل الماء عند ذنبه
ЖIАЬЛО ЦIОГАН КIЕЛ ХИ КХАЧЧИ БЕН ЦА НЕКА
لا تصادق إلاّ من وثقت
ЗЕВЕЛЛАЧУ КIАНТАЦА БЕН МА ТАСА ДОТТАХАЛЛА
يمكن إصلاح الضار – لكن ليس العار
ЗЕН МЕТТА ХIОЬТТИНА ЭХЬ МЕТТА ЦА ХIОЬТТИНА
عند صغرهم – لا مجال للنوم
عند كبرهم - لا راحة في العيش
КЕГИЙ БОЛУШ НАБ ЙОЙТУ
БАККХИЙ ХИЛЧА ВАХА ЦА ВУЬТУ
حسب القالب تخرج اللبنة
КЕПЕ ИЕРРА ЙОЛУ КИБАРЧИГ
من جاء بدون دعوة – ذهب بدون غدوة
КХАЙКХАЗА ВЕАНАРГ – ЯАЗА ВАХНА
إن لم تكن مذنباً – لا تخف
КХЕРА МА КХЕРА , ХЬАЙН БЕХК БАЦАХЬ
الإدمان على الكحول – يؤدّي إلى النحول
МАЛАРЕ МАРЗАВЕЛЛАРГ
БАХАМАХ ВОЬХНА
قلبٌ شاب و جسدٌ مسن - لا يتفقان
КЪОНА ДОГ , КЪЕНА ДЕГI – ЦХЬАЬНА ТАРЛУШ ДАЦ
الاستماع – عقل , الثرثرة - جهل
ЛАДЕГIАР – ХЬЕКЪАЛ
ДУКХА ЛЕР – СОНТАЛЛА
يجب القضاء على الثعبان قبل أن يصبح تنـين
ЛАЬХЬА БИЙНА ДIБАККХА БЕЗА ЦУНАХ САЬРМАК ХИЛАЛЕ
العروس التي لا تفهم , كالإناء – المسـتعار
ЛЕЛА ЦА ХИЪНА НУСКАЛ ОЛЛА БАЬХЬНА ЯЙ САННА ДУХАБЕХНА
لا تستعجل - القول , اسـتعجل - العـمل
МАТТАЦА МА СИХЛО -
ДЕЧУ ГIУККХАЦА СИХЛО
حسب الإبرة يسير الخيط
МАХА ЛЕЛАЧУХУЛА ТАЙ А ЛЕЛА
لا تنفر من المسكين و لا تخف من القوي
МИСКАЧУХ МА КХАРДА ТОЬЛЛАЧУХ МА КХЕРА
يخرج من الصوان الشرار – و من الرجل الصالح ولد بار
МОКХАЗАХ СУЙ БОЛУ - ДИКЧУ КIАНТАХ ДИКА КIАНТ ВОЛУ
ما أكثرت أم من مدح ابنتها – بقيت في كنفها
НАНАС ХЕСТИЙНА ЙОI - НЕНАН ХЕНЕХЬ ЙИСНА
مَن عبّأ السلاح , دعهُ يضغط الزناد
НАХА ЮЬЙЛИНЧУ ТОЬПАН ЛАГ ЮЬЙЛИНЧУЬГА ОЗИЙТА
الإحساس بالإحساس /
НАХАНА ХИЛЛАРГ ВАЙГА А ЛАЛО - ВАЙНА ХИЛЛАРГ НАХЕ ЛАЛУР ДУ
الشجرة التي بدون جذور – تنشف- تتكسّر - تموت
ОРАМ БОЦУ ДИТТ , ДАЬКЪАЛУШ , КЕГЛУШ ДIАЬДАЛЛА
الصبر مفتاح الفرج
СИХ А МА ЛО , ВИЦ А МА ЛО ; СОБАР ; ТОЛАМАН МЕТТАМОТТ
إطفاء الشرارة – خير من إطفاء النار
СУЙ БАЙА АТТА ДУ ЦIЕ ЯЙА ГIЕРТАЧУЛ
جرح السيف اندمل – جرح اللسان …
ТУЬРАН ЧОВ ЙИРЗНА –
МАТТАНА ЧОВ ЦА ЙИРЗИНА
من جاء متأخراً – أكل نصيبه القط
TIAЬХЬАВИСИНЧУН ДАКЪА ЦИЦИГО ДИЪНА
من عمل بجد – عاش بحظ
TIEBИРЗЗИНА КЪАХЬЕГНАРГ
ИРС ДОЛУШ ВЕХАР ВУ
ذهبت السيول و بقيت الحجارة
TIУЛГАШ БИСНА – ХИ ДIАДАХНА
الكلمة الطيبة أخرجت الثعبان من الجحر
ХАЗАЧУ ДАШО
IУЬРГАРА ЛАЬХЬА БАЬККИНА
الكلمة الطيبة أذابت الجبل العالي
ХАЗАЧУ ДАШО ЛЕКХА ЛАМ БАШИЙНА
لا تخف من الصعب و لا تبحث عن السهل
ХАЛОНАХ МА КХЕРА – АТТАНИГ МА ЛЕХА
الموت مع قول الحق خير من أن تحيى مع الكذب
ХАРЦЛУЬЙШ ВАХАРАЛ БАКЪЛУЬЙШ ВАЛАР ТОЬЛУ
لا تتكبر إذا مدحت , ولا تغضب إذا نصحت
ХАСИОРАХ ДОЗАЛЛА А МА ДЕ ХЬЕХАРХ ОЬГIАЗ МА ГIУО
لا يسيل النهر دائما في مجرى واحد
ХИ ГУТТАРА ЦХЬАНА ХОРША ЦА ЛЕЛА
لا تنـزل في النهر إذا لا تعرف السباحة
ХИ ЧУ МА ВАЛА – НЕКА ХУУШ ВАЦАХЬ
ذو الحقد - جبان , ذو المروءة - منّان
ХЬАГI ЕРГ - КIИЛЛО , ЯХЬ ЕРГ - КЪОНАХ
لا تخطو قبل النظر أمامك , و لا تتفوّه بكلمة قبل النظر وراءك
ХЬАЛХА ХЬАЖАЗА КОГ МА БАККХА ТIАЬХЬА ХЬАЖАЗА ДОШ МА ЛАЛ
إذا جاءك ضيف لا تنظر حواليك انظر نحو المائدة
ХЬАША ВЕЪЧА , ДIAСА МА ХЬЕЖА ШУЬНА ХЬАЖА
البيت الذي لا يدخله الضيف , شبـبِه القـبر
ХЬАША ЦУ ЦА АОГIУ ХIУСАМ - КАШ САННА ЛЕРИНА
من هو صاحب العقل ؟ الذي يستشير ذو العقل
ХЬЕКЪАЛ ДЕРГ МИЛА ВО? - - ХЬЕКЪАЛДОЛЧУХ ДАГАВЕРГ ВУ
لا تصاحب الثرثار
ЦАОЬШУРГ ДУКХА ДУЬЙЦУРГ - УЛЛО МА ВАККХА
شرارة واحدة , أحرقت بلدة كاملة
ЦХЬАНА СУЙНО ДИЙННА ЮРТ ЯГИЙНА
حزمة فوق حزمة = كومـة
ЦIЕВННА TIE ЦIOB ДУЬЛЛУШ , КХОЧУШБО ХОЛА
ما عُمل عند الصغر - وُجد عند الكـبر
ША ЖИМЧОХЬ ДИНАРГ - КЪЕНАЛЛЕХЬ КАРИЙНА
تسجيل الأعمال - مرآة للأجيال
ША ДИНАРГ ДIАЯЗДАР - ТIАЬХЬЕННА КУЬЗГА ДУ
الكلمة أسير الرجل حتى تخرج من فمه
ШИНА БАЛДАХ ДIАХЕЦЦАЛЦ СТЕГАН ЛАЙ ХИЛЛА ЛАЬТТА ДОШ
من هو المجنون ؟ الذي يحاول إفهام المجنون
IOBДАЛНИГ МИЛА ВУ? IОВДАЛНИГ КХЕТО ГIЕРТАРГ ВУ
لا تجرح قلب الفتاة الوحيدة - و لا تبكِ قلب اليتيمة
ВАША ВОЦЧУ ЙИШИН ДОГ А МА ДОХАДЕ НАНА ЙОЦЧУ ЙОЬIAH ДОГ А МА ДАЛХАДЕ
المغرفة أدرى بقاع القدر
ЕН БУХАХЬА ДЕРГ - ЧОЬЛПАНА ДИКА ХАЬА
******************
مع التحيات موقع منظمة التضامن لقفقاسي العراق
